ཉིན་དྲུག་པ། Day Six
ག་རེ་ལ།
Towards What?
A: ཁོང་གི་ his/her, མིང་ name, ལ་ to/for, / ག་རེ་ what, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད is called, །
B: ཁོང་གི་མིང་ his/her name, ལ་ to/for, / ལྷ་མོ་ Lhamo, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད is called, །
A: ཁོང་གི་ལུང་པ་ his/her country, / ག་རེ་ what, / རེད is, །
B: ཁོང་གི་ལུང་པ་ his/her country, / ཝེཊ་ནཱམ་ Vietnam, / རེད is, །
A: ཁོང་ he/she, / ལས་ཀ་ work, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད་ has, པས ?, །
B: ཡོད་རེད། Yes, ཁོང་ he/she, / ལས་ཀ་ work, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད has, །
A: ཁོང་ he/she, / དགེ་བའི་ལས་ virtuous action, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད་ has, ཡང་ན or, ། > མི་དགེ་བའི་ལས་ non-virtuous action, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད has, །
B: ཁོང་ he/she, / དགེ་བའི་ལས་ལ་ towards virtuous action, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད has, ། > ཁོང་ he/she, / མི་དགེ་བའི་ལས་ལ་ towards non-virtuous action, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་མ་རེད doesn’t have, །
A: ཁོང་ he/she, / ཁོང་གི་ his/her, ནང་མི་ family [members], ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད་ has, པས ?, །
B: ཡོད་རེད། Yes, ཁོང་ he/she, / ཁོང་གི་ནང་མི་ལ་ towards his/her family [members], - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད has, །
A: ཁོང་ he/she, / ཁོང་གི་ his/her, ཆོས་གྲོགས་ Dharma friends, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད་ has, པས ?, །
B: ཡོད་རེད། Yes, ཁོང་ he/she, / ཁོང་གི་ཆོས་གྲོགས་ལ་ towards his/her Dharma friends, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད has, །
A: ལྷ་མོ་ Lhamo, / གཙང་མ་ clean, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད་ has, ཡང་ན or, ། > ཛོར་པོ་ dirty, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད has, །
B: ལྷ་མོ་ Lhamo, / གཙང་མ་ལ་ towards clean, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་རེད has, ། > ཁོང་ he/she, / ཛོར་པོ་ལ་ towards dirty, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་མ་རེད doesn’t have, །
A: ལྷ་མོ་ Lhamo, / སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ lier, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་མ་རེད་ doesn’t have, པས ?, །
B: ཡོད་མ་རེད། No, ཁོང་ he/she, / སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་ towards lier, - རྩ་ནས་ from root, at all, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད་མ་རེད doesn't have, །
ཚིག་དོན། Word meaning:
ང་ལ་ me, to me, I (objective), / ལྷ་མོ་ Lhamo, / ཟེར་གྱི་ཡོད am called, །
ངའི་ལུང་པ་ my country, ཡང་ also, / ཝེཊ་ནམ་ Vietnam, / རེད is, །
ང་ I, / ལས་ཀ་ work, ལ་ in, towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད have, །
ཡིན་ན་ཡང་ but, / ང་ I, / ལས་ཀ་ work, ཚང་མ་ all, ལ་ in/towards, - དགའ་པོ་ liking, / མེད don’t have, །
ང་ I, / དགེ་བའི་ལས་ virtuous action, ལ་ towards/at, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད have, །
ང་ I, / མི་དགེ་བའི་ལས་ non-virtuous action, ལ་ towards/at, - དགའ་པོ་ liking, / མེད don’t have, །
ང་ I, / ངའི་ my, ནང་མི་ family [members] , ལ་ towards, ཡང་ also, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད have, །
ང་ I, / ངའི་ my ཆོས་གྲོགས་ Dharma friends, ལ་ towards, ཡང་ also, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད have, །
ང་ I, / གཙང་མ་ clean, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད have, །
ང་ I, / ཛོར་པོ་ dirty, ལ་ towards, - དགའ་པོ་ liking, / མེད don’t have, །
ང་ I, / སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ lier, one who tells lie, ལ་ towards, - རྩ་ནས་ from root, at all, - དགའ་པོ་ liking, / མེད don’t have, །
ཁྱེད་རང་ you, / ག་རེ་ལ་ towards what, - དགའ་པོ་ liking, / ཡོད have, །
ཡིན་ན་ཡང་ང་ལས་ཀ་ཚང་མ་ལ་དགའ་པོ་མེད།
ངའི་ལུང་པ་ཡང་ཝེཊ་ནམ་རེད།
ང་ལས་ཀ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་རྩ་ནས་དགའ་པོ་མེད།
ང་མི་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་མེད།
ང་ལ་ལྷ་མོ་ཟེར་གྱི་ཡོད།
ང་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ངའི་ནང་མི་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ངའི་ཆོས་གྲོགས་ལ་ཡང་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་གཙང་མ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ཁྱེད་རང་ག་རེ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ཛོར་པོ་ལ་དགའ་པོ་མེད།
xyz#:@*><1$5%&9!
-
གླེང་མོལ། Conversation:
ཁོང་ལས་ཀ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་པས།
ཁོང་གི་ལུང་པ་ཝེཊ་ནཱམ་རེད།
ཡོད་རེད། ཁོང་ལས་ཀ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁོང་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་ཡང་ན། མི་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁོང་ཁོང་གི་ཆོས་གྲོགས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་པས།
ཡོད་རེད། ཁོང་ཁོང་གི་ཆོས་གྲོགས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད
ཡོད་རེད། ཁོང་ཁོང་གི་ནང་མི་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ལྷ་མོ་གཙང་མ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་ཡང་ན། ཛོར་པོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁོང་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད། ཁོང་མི་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
ལྷ་མོ་གཙང་མ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད། ཁོང་ཛོར་པོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
ཁོང་གི་ལུང་པ་ག་རེ་རེད།
ཁོང་ཁོང་གི་ནང་མི་ལ་དགའ་ཡོད་རེད་པས།
ཁོང་གི་མིང་ལ་ག་རེ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ཁོང་གི་མིང་ལ་ལྷ་མོ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ལྷ་མོ་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད་པས།
ཡོད་མ་རེད། ཁོང་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་རྩ་ནས་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
xyz#:@*><1$5%&9!
1.
ག་རེ་ལ་ towards what?
ཁྱེད་རང་ག་རེ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
What do you like?
-
སྦྱོང་བརྡར། Exercise:
Practicing on ‘likes or dislikes’ towards/at/in what: or whom:
ཇ་ tea,
ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ཁོང་ཡང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་པས།
ཁ་ལག་ food,
ཁོང་ཁ་ལག་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་པས།
ཤ་ཡོད་ཁ་ལག་ non-veg [food],
ང་ཤ་ཡོད་ཁ་ལག་ལ་དགའ་པོ་མེད།
ངའི་གྲོགས་པོ་ཡང་ཤ་ཡོད་ཁ་ལག་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
ཁྱེད་རང་ཡང་ཤ་ཡོད་ཁ་ལག་ལ་དགའ་པོ་མེད་པས།
ཤ་མེད་ཁ་ལག་ veg. [food],
ཁྱེད་རང་ཤ་མེད་ཁ་ལག་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་པས།
ཐུག་པ་/མོག་མོག་ noodles / momo’,
ང་ཐུག་པ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད། ང་མོག་མོག་ལ་ཡང་དགའ་པོ་ཡོད།
ཁོང་ཐུག་པ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད་ཡིན་ན་ཡང་། [ཁོང་]མོག་མོག་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁྱེད་རང་ཐུག་པ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་ཡང་ན་མོག་མོག་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ཡང་ཐུག་པ་དང་མོག་མོག་གཉིས་ཀ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ལས་ཀ་ work,
ང་ཚོ་ཚང་མ་ལས་ཀ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ཁོང་ཚོ་ཚང་མ་ཡང་ལས་ཀ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁྱེད་རང་ཚོ་ཡང་ལས་ཀ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་པས།
རྩེད་མོ་ play, games,
ངའི་ཁྱི་རྩེད་མོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
ཁྱེད་རང་གི་ཁྱི་རྩེད་མོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་པས།
དགེ་བའི་ལས་ virtuous action,
ང་ཚོ་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
མི་དགེ་བའི་ལས་ non-virtuous action,
ཁོང་ཚོ་ཡང་མི་དགེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད་པས།
2.
སུ་ལ་ Whom?
ཁྱེད་རང་སུ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
Who do you like?
ང་ངའི་ཨ་མ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ངའི་པཱ་ལགས་ལ་ཡང་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ངའི་ནང་མི་ཚང་མ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ངའི་ཆོས་གྲོགས་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ཚོ་ང་ཚོའི་ཕ་མ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ཚོ་ངཱོ་ལ་ཡང་དགའ་པོ་ཡོད། ངཱོ་ཡང་ང་ཚོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ང་ཚོ་དགེ་བའི་ལས་བྱེད་མཁན་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ཚོ་མི་དགེ་བའི་ལས་བྱེད་མཁན་ལ་དགའ་པོ་མེད།
ཁྱེད་རང་ཡང་མི་དགེ་བའི་ལས་བྱེད་མཁན་ལ་དགའ་པོ་མེད་པས།
ཁྱེད་རང་ང་ཚོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་པས།
ཁོང་ཁྱེད་རང་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་པས།
ཁོང་ཚོ་སུ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁྱེད་རང་ཚོ་སུ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
3. Answer the questions:
A: ཁྱེད་རང་ཁ་ལག་ག་རེ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁྱེད་རང་ཐུག་པ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁྱེད་རང་མོག་མོག་ལ་དགའ་པོ་མེད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁོང་ཇ་དངར་མོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་ཡང་ན་བོད་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁྱེད་རང་གི་ཁྱི་རྩེད་མོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
-
དེ་རིང་གི་ཚིག་གསར། Today’s Vocabulary:
ག་རེ་ལ་ towards/at/in/on/for what, / ལས་ཀ་ work, / དགའ་པོ་ཡོད། like, (lit. have liking), ཡིན་ན་ཡང་ but, / ཚང་མ་ all, / དགའ་པོ་མེད། don’t like, (have no liking) / དགེ་བའི་ལས་[ཀ་] virtuous act, / མི་དགེ་བའི་ལས་[ཀ་] non-virtuous act,
ནང་མི་ family [member], / ཡང་ also, / གཙང་མ་ clean, / ཛོར་པོ་ dirty, / སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ liar, (lit. one who tells lie), རྩ་ནས་ at all, (lit. from/by root) / ཡང་ན་ or, / གཉིས་ཀ་ both, / རྩེད་མོ་ play, games,
-
འབྲེལ་ཡོད་ཚིག་གསར། Related Vocabulary:
1.
ཇ་ tea
ཇ་དངར་མོ་ sweet [milk] tea
བོད་ཇ་ Tibetan tea
ཇ་ཐང་ black tea
ཆུ་ water
ཤིང་ཏོག་ཁུ་བ་ fruit juice
ཆང་ ‘chang’ (Tibetan drink)
ཨ་རག་ liquor
ཐང་ soup
2.
ཐུག་པ་ noodles
མོག་མོག་ momo
ཁ་ལག་ food
ཊིང་མོག་ tingmo
བག་ལེབ་ bread
འབྲས་ rice
ཚལ་ vegetables
ལོ་འཁོར་པད་ཚལ་ cabbage
སྲན་མ་ beans
མེ་ཏོག་པད་ཚལ་ cauliflower
གྲང་ཚལ་ salad
ཊོ་མ་ཊོ་ tomato
ལ་ཕུག་དམར་པོ་ carrot
ཞོག་ཁོག་ potato
དུ་ལུམ་མ་ eggplant
ལ་ཕུག་ radish
སྨན་སྣ་ spice
སི་པན་ chili
བཙོང་ onion
སྒོག་པ་ garlic
སྒ་སྨུག་ ginger
3.
ཤིང་ཏོག་ fruits
ཁམ་བུ་ peach
ཚ་ལུ་མ་ orange
ཀུ་ཤུ་ apple
ཨ་མྲ་/ཨཱམ་ mango
ངང་ལག་/ཆུ་ཤིང་འབྲས་བུ་ banana
རྒུན་འབྲུམ་ grape
པ་པཱ་ཡ་ papaya
ཆུ་ཀུབ་ watermelon
བེ་ཏ་ coconut
II. ཡོད། འདུག ཡོད་རེད།
1.
ཡོད།/འདུག/ཡོད་རེད།, they are, as mentioned earlier, not ‘Person’ based but ‘Situation’ based verbs.
Situation:
ཡོད། I situated the liking situation [through consciously on it or remembering it].
འདུག I discover the liking situation.
ཡོད་རེད། I discovered earlier the liking situation.
They can go with all the ‘persons’ or all the ‘persons’ can get all these three different verbs of owning.
Examples:
ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་འདུག
ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་འདུག
ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་འདུག
ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
Let us check:
ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
This is said when I know that I have liking towards tea.
ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་འདུག
This is said when I find out that I have liking towards tea. (It is usually said when we talk about dreams.)
ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
This is said when I am used to with the finding outs that I have the liking towards tea. (Rare case)
ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
This is said when I remember you have liking towards tea.
ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་འདུག
This is said when I find out that you have liking towards tea.
ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
This is said when I am reminding you that you have liking towards tea.
ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
This is said when I remember he/she has liking towards tea.
ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་འདུག
This is said when I find out that he/she has liking towards tea.
ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
This is said when I am reminding you that he/she has liking towards tea.
2.
Note:
The past tense of the verbs འདུག/ཡོད་རེད།/ཡོད། or ‘had’ will be decided by the past time mentioned.
Some common time phrases that can say or make the verbs ‘has/have’ to ‘had’:
སྔོན་མ་ before, in the past, དེ་དུས་ that time, ད་གིན་ a while ago, ཏོག་ཙམ་སྔོན་ལ་ little bit before,
Examples:
སྔོན་མ་ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
Before, I liked tea.
སྔོན་མ་ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་མེད།
Before, I didn’t like tea.
སྔོན་མ་ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་པས།
Did you like tea before?
སྔོན་མ་ཁྱེད་རང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་མེད་པས།
Didn’t you like tea before?
སྔོན་མ་ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
Before, he/she liked tea.
སྔོན་མ་ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་འདུག
Before, he/she liked tea.
སྔོན་མ་ཁོང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
Before, he/she liked tea
Note: Please note that the verb form is still the same.
3. Please check this as well for passive and active voices:
a) ང་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
b) ཇ་ལ་དགའ་པོ་ང་ཡོད། /.
ཇ་ལ་ང་དགའ་པོ་ཡོད།
__ The statement ‘a’ is answering the question ‘What do you like?’ ཁྱེད་རང་ག་རེ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
__ The statement ‘b’ is answering the question ‘Who likes tea?’ ཇ་ལ་དགའ་པོ་སུ་ཡོད། / ཇ་ལ་སུ་དགའ་པོ་ཡོད།
III. ཡང་ན་ or,
Example:
ཁྱེད་རང་ཁྱི་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་ཡང་ན་ཞི་མི་ལ་དགའ་པོ་ཡོད།
Do you like dog or cat?
ཁོང་ཇ་དངར་མོ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་ཡང་ན་བོད་ཇ་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་རེད།
He/she likes sweet tea or Tibetan tea?
འདི་ཁྱེད་རང་གི་གློག་ཀླད་རེད་ཡང་ན་ཁོང་གི་གློག་ཀླད་རེད།
This is your computer or his/her computer?
ཁྱེད་རང་ལ་སྨྱུ་གུ་ཡོད་ཡང་ན་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད།
You have a pen or a pencil?
IV. རྩ་ནས་ at all, from root,
There are some other phrases similar to the meaning:
རྩ་བ་ནས་/ཁྱོན་ནས/ནམ་ཡང་/གཏན་ནས་
_ གཏན་ནས་ is seen more in the written language, others often said at spoken language.
They are often followed by a negated verb.
Translated as: ‘at all’, ‘ever’,
And with the negation: ‘not at all’, ‘never’, 'not ever',
Examples:
ཁོང་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་རྩ་ནས་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
He/she doesn’t like at all the liers.
He/she never likes the liers.
ཁོང་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་རྩ་བ་ནས་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
ཁོང་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་ཁྱོན་ནས་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
ཁོང་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་མཁན་ལ་ནམ་ཡང་དགའ་པོ་ཡོད་མ་རེད།
Note: The main verbs are in the negation forms.
V. དེ་རིང་གི་ཞེ་ས་ Today's Honorifics: