ཉིན་གཉིས་པ། Day Two
Word meaning:
ཚིག་དོན།
ངའི་ my, མིང་ name, / ཟླ་བ་ Dawa, / ཡིན is, །
འདི་ this, / ངའི་ my, ཞྭ་མོ་ hat, cap, / རེད is, །
ཕ་ཚོ་ those over there, those, / ངའི་ my, དུག་སློག་ clothes, དང་ and, ལྷམ་གོག་ shoes, / རེད are, །
སུའི།
What?
ངའི་མིང་ཟླ་བ་ཡིན།
འདི་ངའི་ཞྭ་མོ་རེད།
ཁོང་ཚོ་ངའི་ཆོས་གྲོགས་རེད།
ཕ་ཚོ་ངའི་དུག་སློག་དང་ལྷམ་གོག་རེད།
ཁོང་ཚོ་ they, / ངའི་ my, ཆོས་གྲོགས་ Dharma friends, / རེད are, །
ཁོང་ཚོའི་ their, མིང་ name[s], ལ་ to, for, / ཉི་མ་ Nyima, དང་ and or comma, ། པད་མ་ Pema, དང་ and or comma, ། ལྷ་མོ་ Lhamo, དང་ and, ། རྡོ་རྗེ་ Dorje, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད། are called,
ང་ཚོའི་ our, ལུང་པ country, འི་ of, མིང་ name, ལ་ for, to, / ཝེཊ་ནཱམ་ Vietnam, / ཟེར་གྱི་ཡོད is called, །
ཡ་གི་ that up there, / ང་ཚོའི་ our, ལུང་པ country, འི་ of, དར་ཆ་ flag, / རེད is, །
ང་ཚོའི་ our, དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, / སེམས་ཅན་ sentient beings, ཐམས་ཅད་ all, ཀྱི་ of, བདེ་སྐྱིད་ happiness, / ཡིན is, །
ཁྱེད་རང་གི་ your, དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, དང་ and, ང་ཚོའི་ our, དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, / གཅིག་པ་ same, / རེད is, །
ཡ་གི་ང་ཚོའི་ལུང་པའི་དར་ཆ་རེད།
ཁོང་ཚོའི་མིང་ལ་ཉི་མ་དང་། པད་མ་དང་། ལྷ་མོ་དང་། རྡོ་རྗེ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་ཡིན།
ང་ཚོའི་ལུང་པའི་མིང་ལ་ཝེཊ་ནཱམ་ཟེར་གྱི་ཡོད།
ཁྱེད་རང་གི་དམིགས་ཡུལ་དང་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་གཅིག་པ་རེད།
-
གླེང་མོལ། Conversation:
ལབ་གླེང་། Conversation:
A: འདི་ this, / སུའི་ whose, ཞྭ་མོ་ hat, cap, / རེད is, །
B: འདི་ this, / ཟླ་བ Dawa, འི་ of, _’s, ཞྭ་མོ་ hat, cap, / རེད is, །
A: ཕ་ཚོ་ those over there, those, / སུའི་ whose, དུག་སློག་ clothes, དང་ and, ལྷམ་གོག་ shoes, / རེད are, །
B: ཕ་ཚོ་ those over there, those, / ཟླ་བ Dawa, འི་ of, _’s, དུག་སློག་ clothes, དང་ and, ལྷམ་གོག་ shoes, / རེད are, །
A: ཁོང་ཚོ་ they, / སུའི་ whose, ཆོས་གྲོགས་ Dharma friends, / རེད are, །
B: ཁོང་ཚོ་ they, / ཟླ་བ Dawa, འི་ of, _’s, ཆོས་གྲོགས་ Dharma friends, / རེད are, །
A: ཡ་གི་ that up there, / ཝེཊ་ནཱམ་ Vietnam, རྒྱལ་ཁབ་ country, kingdom, ཀྱི་ of, _’s, དར་ཆ་ flag, / མ་ not, རེད་ is, པས ?, །
B: ལགས་རེད། Yes, > ཡ་གི་ that up there, / ཝེཊ་ནཱམ་ Vietnam, རྒྱལ་ཁབ་ country, kingdom, ཀྱི་ of, _’s, དར་ཆ་ flag, / རེེད is, །
A: ཁོང་ཚོའི་ their, དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, དང་ and, ང་ཚོའི་ our, དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, / གཅིག་པ་ same, / རེད་ is, པས ?, །
B: ལགས་རེད། Yes, > ཁོང་ཚོའི་ their, དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, དང་ and, ང་ཚོའི་ our, དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, / གཅིག་པ་ same, / རེད is, །
ཁོང་ཚོ་སུའི་ཆོས་གྲོགས་རེད།
འདི་སུའི་ཞྭ་མོ་རེད།
ཁོང་ཚོ་ཟླ་བའི་ཆོས་གྲོགས་རེད།
ཕ་ཚོ་སུའི་དུག་སློག་དང་ལྷམ་གོག་རེད།
འདི་ཟླ་བའི་ཞྭ་མོ་རེད།
ཕ་ཚོ་ཟླ་བའི་དུག་སློག་དང་ལྷམ་གོག་རེད།
ཡ་གི་ཝེཊ་ནཱམ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དར་ཆ་མ་རེད་པས།
ལགས་རེད། ཡ་གི་ཝེཊ་ནཱམ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དར་ཆ་རེད།
ཁོང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་ག་རེ་རེད།
ཁོང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་རེད།
ཁོང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་གཅིག་པ་རེད་པས།
ལགས་རེད། ཁོང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་གཅིག་པ་རེད།
-
སྦྱོང་བརྡར། Practices :
1.
སུའི་མིང་ whose name
ངའི་མིང་ my name
ཁྱེད་རང་གི་མིང་ your name
ཁོང་གི་མིང་ his/her name
ངའི་གྲོགས་པོའི་མིང་ my friend’s name
ཁྱེད་རང་གི་གྲོགས་མོའི་མིང་ your friend’s name
ཁོང་གི་དགའ་རོགས་ཀྱི་མིང་ his/her lover’s name
2.
སུའི་ཞྭ་མོ་ whose hat/cap, / སུའི་དུག་སློག་ whose clothes, / སུའི་ལྷམ་གོག་ whose shoes, / སུའི་དེབ་ whose book, / སུའི་ཁང་པ་ whose house, / སུའི་ཁང་མིག་ whose room, / སུའི་གློག་ཀླད་ whose computer, / སུའི་ཁ་པར་ whose phone, etc.
ངའི་ཞྭ་མོ་ my hat/cap
ཁྱེད་རང་གི་ཞྭ་མོ་ your hat/cap
ཁོང་གི་ཞྭ་མོ་ his/her hat/cap
ཟླ་བའི་ཞྭ་མོ་ Dawa’s hat/cap
ང་ཚོའི་དུག་སློག་ our clothes
ཁྱེད་རང་ཚོའི་དུག་སློག་ your clothes
ཁོང་ཚོའི་དུག་སློག་ their clothes
ཟླ་བའི་དུག་སློག་ Dawa’s clothes
3.
ག་རེའི་མིང་ name of what
ངའི་ལུང་པའི་མིང་ my country’s name
ལམ་ཁག་གི་མིང་ road’s name
གཙང་པོའི་མིང་ river’s name
ཟམ་པའི་མིང་ bridge’s name
4.
ག་རེའི་ག་རེ་ what of what
རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དར་ཆ་ country’s flag
གློག་ཀླད་ཀྱི་གློག་ཐག་ computer’s wire
ཁ་པར་གྱི་ཚོས་གཞི་ phone’s colour
མེ་ཏོག་ལྡུམ་རའི་མེ་ཏོག་ garden’s flower
ཤིང་སྡོང་གི་ལོ་མ་ tree’s leaf
-
Today’s vocabulary:
སུའི་ whose, / ཞྭ་མོ་ hat/cap, / དུག་སློག་ clothes, / དང་ and, / ལྷམ་གོག་ shoes, / ཆོས་གྲོགས་ Dharma friend, / དར་ཆ་ flag, / དམིགས་ཡུལ་ aim, goal, / སེམས་ཅན་ sentient beings, ཐམས་ཅད་ all, / བདེ་སྐྱིད་ happiness, comfort and happiness, / གཅིག་པ་ same
-
Related vocabulary:
གྲོགས་མོ་ [female] friend
གྲོགས་པོ་ [male] friend
དགེ་ལགས་ teacher
དགའ་རོགས་ lover
ཚོས་གཞི་ colour
ལམ་ཁག་ road
གཙང་པོ་ river
ཟམ་པ་ bridge
དགོན་པ་ monastery
རྐང་འཁོར་ bicycle
སྦག་སྦག་ motorcycle
མོ་ཊ་ car, vehicle
གནམ་གྲུ་ airplane
[མེ་ཏོག་]ལྡུམ་ར་ garden
ཤིང་སྡོང་ tree
མེ་ཏོག་ flower
ལོ་མ་ leaf
-
Grammar:
I. Word Order of Today’s Sentences
II. Genitive Particles
III. དང་ And
IV. ཞེ་ས་ Honorific:
I. Word order of today’s sentences:
II. Genitive particles:
There are five genetive particles; they are གྱི་ཀྱི་གི་འི་ཡི་, and they all have mainly the same meaning, which is ‘of’’, '_'s'.
In a written language, they must go after a certain suffix as follows:
The suffixes ན་མ་ར་ལ་ get གྱི་.
The suffixes ད་བ་ས་ and the post suffix ད་ get ཀྱི་.
The suffix འ་ and the words that have no suffix letter get འི་ or ཡི་.
In spoken language, one can just see if the word where the particle should go is ending in a vowel or a consonant sound.
For the consonant ending, one can go for གྱི་ཀྱི་གི་, no worries, they are not cared for accuracy, yet it would be nice if one had followed the rules.
And the vowel ending words can go for འི་
When the vowel ending is ‘a’ or 'e', one can go for a slightly longer ‘e’.
Examples:
With vowel ‘a’ ending
ང་ I,
ལུང་པ་ country,
ཉི་མ་ Nyima,
ཟླ་བ་ Dawa,
ནམ་མཁའ་ sky,
ངའི་ my, of me, mine,
ལུང་པའི་ country’s,
ཉི་མའི་ Nyima’s, of Nyima,
ཟླ་བའི་ Dawa’s, of Dawa,
ནམ་མཁའི་ of sky,
With vowel ‘e’ ending
རྡོ་རྗེ་ Dorje, vajra,
རིན་པོ་ཆེ་ Rinpoche,
ག་རེ་ what,
རྡོ་རྗེའི་ Dorje’s, of vajra,
རིན་པོ་ཆེའི་ Rinpoche’s, of Rinpoche,
ག་རེའི་ of what,
When the vowel ending is 'i', one can go for a slightly longer ‘i’.
Examples:
ཁྱིའི་ dog’s, of dog,
ཞི་མིའི་ cat’s, of cat,
ཙི་ཙིའི་ of mouse,
མིའི་ human’s, of person/human/man
ཁྱི་ dog,
ཞི་མི་ cat,
ཙི་ཙི་ mouse,
མི་ person,
When the vowel ending is 'o', one can go for a slightly longer ‘oe’.
Examples:
ང་ཚོའི་ our,
གྲོགས་པོའི་ friend’s, of friend, (male friend)
གྲོགས་མོའི་ friend’s, of friend, (female friend)
བུ་མོའི་ girl’s, daughter’s, of girls,
ང་ཚོ་ we,
གྲོགས་པོ་ friend (male friend),
གྲོགས་མོ་ friend (female friend),
བུ་མོ་ girl, daughter,
When the vowel ending is 'u', one can go for a slightly longer ‘ue’.
Examples:
སུའི་ whose,
དྲིལ་བུའི་ of bells,
བུའི་ boy’s, son’s, of child,
སུ་ who,
དྲིལ་བུ་ bell,
བུ་ boy, son, child,
III. དང་ And,
Examples:
ཁྱེད་རང་དང་ང་ you and I
ཁོང་དང་ཁྱེད་རང་ he/she and you
འདི་དང་ཕ་གི་ this and that over there
ཕ་གི་དང་འདི་ that over there and this
ཕ་ཚོ་དང་འདི་ those over there and this
ཁོང་དང་ང་ཚོ་ he/she and we
དུག་སློག་དང་ལྷམ་གོག་ clothes and shoes
ག་རེ་དང་ག་རེ་ what and what
སུ་དང་སུ་ who and who
སུའི་དང་སུའི་ whose and whose
IV. ཞེ་ས་ Honorifics:
1. ལགས་
a) This word is added to the name or title of a person to show respect to the person to whom it is addressed.
Examples:
b) This word is also to respectfully respond to someone calling.
Example:
2. Some more related terms: