.webp)
-
THE PARTICLES (ཕྲད།):
སུ་ར་རུ་དུ་ན་ལ་ཏུ་
Name of the particle is ‘ལ་དོན།’ ‘Ladon’
Translated the name as ‘Ladon particle’
Lit. meaning:
ལ་ there/them, དོན་ meaning/function,
-
FUNCTIONS (འཇུག་པ།):
In general, the ‘ladon particles’ has two functions:
I. རྣམ་དབྱེའི་ཕྲད་ལ་འཇུག་པ། ‘Preposition’ ways
II. རྣམ་དབྱེ་མ་ཡིན་པའི་ཕྲད་ལ་འཇུག་པ། ‘Conjunction’ ways
I. རྣམ་དབྱེའི་ཕྲད་ལ་འཇུག་པ།
‘Preposition’ ways
_at/in/to/into/towards/for/as/by/on what or whom
1. རྣམ་དབྱེ་གཉིས་པ། 2nd case
2. རྣམ་དབྱེ་བཞི་པ། 4th case
3. རྣམ་དབྱེ་བདུན་པ། 7th case
4. དེ་ཉིད། That itself
5. ཚེ་སྐབས། Time or situation
1. རྣམ་དབྱེ་གཉིས་པ།
2nd case
[‘ladon’ particles showing the place/indirect object of the verb]
Answering the question ‘where/whom’
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
སང་ཉིན་ཁྱེད་གང་དུ་འགྲོ་འོ།།
སང་ཉིན་ང་ཁྲོམ་དུ་འགྲོའོ།།
སང་ཉིན་ tomorrow, / ཁྱེད་ you, / གང་དུ་ where, / འགྲོ་ go, འོ (finishing particle), །།
སང་ཉིན་ tomorrow, / ང་ I, / ཁྲོམ་ market, དུ་ to, / འགྲོ་ go, འོ (finishing particle), །།
Where will you go tomorrow?
I will go to the market tomorrow.
2.
ཇ་གང་དུ་བླུག་གོ།
ཇ་དཀར་ཡོལ་ནང་དུ་བླུག་གོ།
ཇ་ tea, / གང་དུ་ where, / བླུག་ pour, གོ (finishing particle), །
ཇ་ tea, / དཀར་ཡོལ་ cup, ནང་དུ་ there in, / བླུག་ pour, གོ (finishing particle), །
Where is the tea poured?
Tea is poured in a cup.
3.
ཁྱེད་ཁ་ལག་གང་དུ་ཟ་འོ།།
ང་ཁ་ལག་ཟ་ཁང་དུ་ཟ་འོ།།
ཁྱེད་ you, / ཁ་ལག་ food, / གང་དུ་ where, / ཟ་ eat[ing], འོ (finishing particle), །།
ང་ I, / ཁ་ལག་ food, / ཟ་ཁང་ restaurant, དུ་ at, in, / ཟ་ eat[ing], འོ (finishing particle), །།
Where do you eat food?
I eat food at the restaurants.
4.
ཙི་ཙི་དེ་གང་དུ་ཕྱིནད་ཏོ།།
ཙི་ཙི་དེ་སྒམ་ནང་དུ་ཕྱིན་ཏོ།།
ཙི་ཙི་ mouse, དེ་ that, the, / གང་དུ་ where, / ཕྱིནད་ went, ཏོ (finishing particle), །།
ཙི་ཙི་ mouse, དེ་ that, the, / སྒམ་ box, ནང་དུ་ there in, into, / ཕྱིན went, ་ཏོ (finishing particle), །།
Where did that mouse go?
That mouse went into the box.
5.
ཁྱི་དེས་སུ་ལ་རྨུགས་སོ།།
ཁྱི་དེས་ཁོང་ལ་རྨུགས་སོ།།
ཁྱི་ dog, དེ that, ས་ by, / སུ་ལ་ to whom, / རྨུགས་ bit, སོ (finishing particle), །།
ཁྱི་ dog, དེ that, ས་ by, / ཁོང་ him/her, ལ་ to, / རྨུགས་སོ (finishing particle), །།
That dog bit whom?
That dog bit him/her.
6.
ཁྱེད་སུ་ལ་ལྟ་འོ།།
ང་ཁོང་ལ་ལྟ་འོ།།
ཁྱེད་ you, / སུ་ who, ལ་ to, / ལྟ་ look, watch, འོ (finishing particle), །།
ང་ I, / ཁོང་ལ་ him/her, / ལྟ་ look, watch, འོ (finishing particle), །།
You are looking at whom?
I am looking at him/her.
2. རྣམ་དབྱེ་བཞི་པ།
4th case
Answering the question ‘where/whom’, ‘for what/whom’
Note:
This time, the particles are not just showing the place where or to whom the action is done, but whether the action is to (1) benefit a need of the place/person or (2) for the sake of doing another action.
1.1 དགོས་ (need)
1.2 ཆེད་ (purpose/sake)
1.1 དགོས་
(need/necessity/essential)
The action is taken because the place of the action is in need of it or calls for it.
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
ཆུ་གང་དུ་བླུག་གོ།
ཆུ་མེ་ཏོག་ལ་བླུག་གོ།
ཆུ་ water, / གང་དུ་ where, / བླུག་ pour, put, གོ (finishing particle), །
ཆུ་ water, / མེ་ཏོག་ flower, ལ་ to, / བླུག་ pour, put, གོ (finishing particle), །
Where is the water pour to?
Water is poured to the flowers.
(The action of putting water in is done for the flower to grow, etc.
Or it is done seeing the flower’s call for the action of putting water on it.
2.
སྨན་སུ་ལ་སྤྲད་དོ།།
སྨན་ནད་པ་ལ་སྤྲད་དོ།།
སྨན་ medicine, / སུ་ who, ལ་ to, / སྤྲད་ give, gave, དོ (finishing particle), །།
སྨན་ medicine, / ནད་པ་ sick person, ལ་ to, / སྤྲད་ give, gave, དོ (finishing particle) །།
Who is given the medicine?
The medicine is given to the patients.
1.2 ཆེད་
(purpose):
The action is done for the sake/purpose of doing another action,
Answering the questions ‘for what’ / ‘to do what’
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
ང་མཆོད་རྟེན་ལ་སྐོར་བ་བྱེད་དུ་འགྲོ་འོ།།
ང་ I, / མཆོད་རྟེན་ stupa, ལ་ to, / སྐོར་བ་བྱེད་དུ་ to do circumambulation, for doing circumambulation, / འགྲོ་ go,འོ (finishing particle), །།
I am going to the stupa to do a round.
2.
སྨྱུ་གུ་འདི་ཡི་གེ་འབྲི་བྱེད་དུ་ཉོས་པ་ཡིན་ནོ།།
སྨྱུ་གུ་ pen, འདི་ this, / ཡི་གེ་འབྲི་བྱེད་དུ་ to write, for writing, / ཉོས་པ་ bought, ཡིན་ is, ནོ (finishing particle), །།
This pen is bought to write [letters].
3.
དེབ་འདི་ཁྱེད་རང་ལ་[སྤྲད་པའི་ཆེད་དུ་]ཉོས་པ་ཡིན་ནོ།།
དེབ་ book, འདི་ this, / ཁྱེད་རང་ you, ལ་ for, to, / [སྤྲོད་པ going, འི་ཆེད་དུ་ for the sake of, ] / ཉོས་པ་ bought, ཡིན་ is, ནོ (finishing particle), །།
This book is bought for (to give to) you.
3. རྣམ་དབྱེ་བདུན་པ།
7th case
Here also the ‘ladon’ particle answers the questions where or who [m]; the difference here is that the verb is not in motion. It is showing just the location of something—where or with whom.
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
ཁྱེད་གང་དུ་ཡོད།
བདག་མཆོད་རྟེན་དུ་ཡོད།
ཁྱེད་ you, / གང་དུ་ where, / ཡོད there, །
བདག་ I, / མཆོད་རྟེན་ stupa, དུ་ at, / ཡོད there, །
Where are you?
I am at the stupa.
2.
ཇ་གང་དུ་ཡོད།
ཇ་དཀར་ཡོལ་ནང་དུ་ཡོད།
ཇ་ tea, / གང་དུ་ where, / ཡོད there, །
ཇ་ / དཀར་ཡོལ་ནང་དུ་ / ཡོད།
Where is the tea?
The tea is in the cup
3.
སྨྱུ་གུ་སུ་ལ་ཡོད།
སྨྱུ་གུ་ང་ལ་ཡོད།
སྨྱུ་གུ་ pen, / སུ་ལ་ with whom, / ཡོད there, །
སྨྱུ་གུ་ pen, / ང་ལ་ with me, / ཡོད there, །
Who has a pen?
I have a pen.
4. དེ་ཉིད།
That itself
The ‘ladon’ particle usually shows only the indirect object, but in this case, the object where the particle goes—that object itself—acts as the actual or direct object of the verb.
Note: to get to such a function of the particle, it is to check if the verb is applicable to both the direct and indirect object
Please check the following divisions of the ‘དེ་ཉིད་ function of the particle
Answering the question ‘How?’
4.1 Comparison case
4.2 Adverbial case
4.3 Topicalizing case
4.4 Verb according case
4.1 Comparison case
4.1.1 Comparison on other’s nature
4.1.2 Comparison on one’s own nature at different time
4.1.1 Comparison on other’s nature:
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
ཐག་པ་ཅི་རུ་སྣང་།
ཐག་པ་སྦྲུལ་དུ་སྣང་།
ཐག་པ་ rope, / ཅི་ what, རུ་ as, / སྣང་ appear[ed], །
ཐག་པ་ rope, / སྦྲུལ་ snake, དུ་ as, / སྣང་ appear[ed], །
What did the rope appear as?
The rope appeared as a snake.
Note: Here the verb ‘appear’ (སྣང་) is applicable to both the rope and snake
2.
ཆང་ཅི་རུ་འཐུང་།
ཆང་བདུད་རྩིར་འཐུང་།
ཆང་ ‘chang’, (tibetan drink), / ཅི་ what, རུ་ as, / འཐུང་ drink[s], །
ཆང་ ‘chang’, (tibetan drink), / བདུད་རྩི nectar, ར་ as, / འཐུང་ drink[s], །
How is the ‘chang’ being drunk?
The ‘chang’ is being drunk as nectar
3.
ཁོང་ཁྲོ་ཅི་རུ་འབར།
ཁོང་ཁྲོ་མེ་རུ་འབར།
ཁོང་ཁྲོ་ anger, / ཅི་ what, རུ་ as, / འབར blaze, །
ཁོང་ཁྲོ་ anger, / མེ་ fire, རུ་ as, / འབར blaze, །
What is the anger burning as?
The anger is burning as fire.
4.
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཅི་རུ་ཤེས།
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་མ་རུ་ཤེས།
སེམས་ཅན་ sentient being, ཐམས་ཅད་ all, / ཅི་ what, རུ་ as, / ཤེས know[n], །
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ all sentient beings, / མ་ mother, རུ་ as, / ཤེས know[n], །
As what all sentient beings are known?
All sentient beings are known as mothers.
5.
སྡུག་བསྔལ་བདེ་བར་འཛིན།
སྡུག་བསྔལ་ suffering, / བདེ་བ happiness, ར་ as, / འཛིན grasp, །
Suffering is being grasped as happiness.
7.
མི་རྟག་པ་རྟག་པར་འཛིན།
མི་རྟག་པ་ impermanence, / རྟག་པ permanence, ར་ as, / འཛིན grasp, །
Impermanence is being grasped as permanence.
4.1.2 Comparison on one’s own nature at different time:
4.1.2a) Involitional way
4.1.2b) Volitional way
4.1.2a) Involitional way:
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
སྡུག་བསྔལ་ཉུང་དུ་འགྲོ།
སྡུག་བསྔལ་suffering, / ཉུང་དུ་ lessened, / འགྲོ become, go, །
The suffering will become lessened.
2.
སྙིང་རྗེ་ཆེ་རུ་འགྲོ།
སྙིང་རྗེ་ compassion, / ཆེ་རུ་ grow more, / འགྲོ become, go, །
The compassion will become/grow more.
3.
ལམ་ཉེ་རུ་འགྲོ།
ལམ་ path, / ཉེ་རུ་ closer, / འགྲོ become, go, །
The path will become closer
4.
འོད་གསལ་དུ་འགྲོ།
འོད་ light, / གསལ་དུ་ clearer, / འགྲོ།།
The light will become clearer
4.1.2b) Volitional way:
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
ཐག་པ་རིང་དུ་བཏང་།
ཐག་པ་ rope, / རིང་དུ་ longer, བཏང་ made, sent, །
The rope is made longer.
2.
ལམ་ཉེ་རུ་བཏང་།
ལམ་ path, / ཉེ་རུ་ closer, / བཏང་ made, །
The path is made closer.
3.
ཐབས་ཤེས་བཟང་དུ་བཏང་།
ཐབས་ཤེས་ solution, / བཟང་དུ་ better, more nice, / བཏང་ made, །
The solution is made more nice.
4.
ཁང་པ་ཆེ་རུ་བཏང་།
ཁང་པ་ house / ཆེ་རུ་ bigger / བཏང་ is made།
The house is made bigger.
Note:
1. To get to a such function of the ‘ladon’ particle is to see a verbal or short form of adjective before the particle, and
2. The main verb is limited to the linking verbs
''make'' (གཏོང་) for the volitionals, and
''become'' (འགྲོ་) for the involitionals
4.2 Adverbial case::
དཔེར་བརྗོད། Examples
1.
སྐད་ཆ་ག་ལེར་བཤད་པ།
སྐད་ཆ་ words, speech, / ག་ལེར་ slowly, / བཤད་པ to say, །
to say the words slowly
2.
བསམ་པ་མྱུར་དུ་རྫོགས།
བསམ་པ་ wish, intention, / མྱུར་དུ་ swiftly, / རྫོགས complet[ed], །
completed the wish swiftly
3.
སྟོང་པ་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བ།
སྟོང་པ་ཉིད་ emptiness, / མངོན་སུམ་དུ་ directly, / མཐོང་བ seeing, to see, །
to see/seeing the emptiness directly
4.
སྟོང་པ་ཉིད་དོན་སྤྱི་ཙམ་དུ་མཐོང་བ།
སྟོང་པ་ཉིད་ emptiness, / དོན་སྤྱི་ generic object, ཙམ་དུ་ merely, / མཐོང་བ seeing, to see, །
seeing the emptiness merely generalized
5.
དམ་ཆོས་ནན་ཏན་དུ་བྱ་བ།
དམ་ཆོས་ sacred Dharma, / ནན་ཏན་དུ་ earnestly, / བྱ་བ to do, །
The sacred ‘Dharma’ to be practiced earnestly
6.
བླ་མ་ཤིན་ཏུ་མཉེས།
བླ་མ་ ‘Lama’, Guru, / ཤིན་ཏུ་ naturally, extremely, / མཉེས delight[ed], །
The ‘Lama’ got naturally delighted.
4.3 Topicalizing case
Note:
At this time, the particle has the sense of the emphasizing particle ‘ནི་’ (as for) and it is omitable.
དཔེར་བརྗོད། Examples:
1.
ལུས་འདི་ལ་ནམ་འཇིག་ངེས་པ་མེད།
ལུས་ body, འདི་ this, ལ་ as for, / ནམ་ when, འཇིག་ destroy, / ངེས་པ་ certainty, / མེད there is no, །
This body, there is no certainty when it will be destroyed.
2.
དེ་ལ་འདི་རུ་ལྟ།
དེ་ that, it, ལ་ as for, / འདི་ this, རུ་ as, / ལྟ view, །
As for that, it is being viewed as this.
3.
ཐག་པ་ལ་སྦྲུལ་དུ་སྣང་།
ཐག་པ་ rope, ལ་ as for, / སྦྲུལ་ snake, དུ་ as, / སྣང་ appear[ed], །
As for rope, it is appeared as snake.
4.
སྡུག་བསྔལ་བ་ལ་བདེ་བར་འཛིན།
སྡུག་བསྔལ་བ་ that which is suffering, suffering, ལ་ as for, / བདེ་བ happiness, ར་ as, / འཛིན grasp, །
As for the suffering, it is being grasped as happiness.
5.
ཤེས་རབ་ལ་སྟོང་ཉིད་ཡིན།
ཤེས་རབ་ wisdom, ལ་ as for, / སྟོང་ཉིད་ emptiness, / ཡིན is, །
As for the wisdom, it is emptiness.
6.
ཐབས་ལ་སྙིང་རྗེ་ཡིན།
ཐབས་ method, ལ་ as for, / སྙིང་རྗེ་ compassion, / ཡིན is, །
As for the method, it is compassion.
7.
འབྲས་བུ་ལ་རྫོགས་སངས་རྒྱས་ཡིན།
འབྲས་བུ་ fruition, result, ལ་ as for, / རྫོགས་ complete, perfect, སངས་རྒྱས་ Buddha[hood], / ཡིན།
As for the fruition, it is the complete Buddha.
4.4 Verb according case
དཔེར་བརྗོད། Examples on transitive verbs: :
སྒྲུབ་པར་བྱེད།
སྒྲུབ་ accomplishing, པ someone, ར་ as, བྱེད (doing), །
accomplishing,
(The verb ‘accomplishing’ is accorded to the agent of the verb)
བསྒྲུབ་པར་བྱ།
བསྒྲུབ་པ something to be accomplished, ར་ as, བྱ to do/take, །
should accomplish,
(The verb ‘to accomplish’ is accorded to the object of the verb)
དཔེར་བརྗོད། Examples on intransitive verbs:
ཞི་བར་བྱེད།
ཞི་བར་ to have pacified, བྱེད doing/causing, །
causing to pacify
ཐོས་པར་བྱ།
ཐོས་པར་ to have heard, བྱ will cause,།
must be heard
5. ཚེ་སྐབས་
Time or situation
Related questions:
ནམ་/ ག་དུས་ When?,
ཆུ་ཚོད་ག་ཚོད་ལ་ At what time/o’clock?
དཔེར་བརྗོད། Examples
1.
ཁྱེད་ནམ་འགྲོ་འོ།།
ང་སྔ་དྲོར་འགྲོའོ།།
ཁྱེད་ you, / ནམ་ when, / འགྲོ་ go, འོ (finishing particle), །།
ང་ I, / སྔ་དྲོ morning, ར་ in, / འགྲོ go, འོ (finishing particle), །།
When will you go?
I will go in the morning
2.
ཁྱེད་ཆུ་ཚོད་ག་ཚོད་ལ་འགྲོའོ།།
ང་ཆུ་ཚོད་དྲུག་པ་ལ་འགྲོའོ།།
ཁྱེད་ you, / ཆུ་ཚོད་ག་ཚོད་ what time, ལ་ at, / འགྲོའོ (finishing particle), །།
ང་ I, / ཆུ་ཚོད་དྲུག་པ་ six o’clock, ལ་ at, / འགྲོའོ (finishing particle), །།
At what time will you go?
I will go at 6 o’clock
3.
ཆར་པ་ནམ་འབབ་བོ།།
ཆར་པ་དབྱར་ཁར་འབབ་བོ།།
ཆར་པ་ rain, / ནམ་ when, / འབབ་ fall, བོ (finishing particle), །།
ཆར་པ་ rain, / དབྱར་ཁ summer, ར་ in, / འབབ་ fall, བོ (finishing particle), །།
When does the rain fall?
The rain falls in the summer.
4.
གསུང་ཆོས་ནམ་ཡོད་དོ།།
གསུང་ཆོས་ཉིན་དགུང་རྒྱབ་ཏུ་ཡོད་དོ།།
གསུང་ཆོས་ Dharma teaching, / ནམ་ when, / ཡོད་ there is, དོ (finishing particle), །།
གསུང་ཆོས་ Dharma teaching, / ཉིན་དགུང་རྒྱབ་ཏུ་ afternoon, / ཡོད་ there is, དོ (finishing particle), །།
When is the teaching?
The teaching is there in the afternoon
5.
ཁོང་ཉམས་ལེན་ནམ་བྱའོ།།
ཁོང་ཉམས་ལེན་རྟག་ཏུ་བྱའོ།།
ཁོང་ he/she, / ཉམས་ལེན་ practice, / ནམ་ when, / བྱ will do, འོ (finishing particle), །།
ཁོང་ he/she, / ཉམས་ལེན་ practice, / རྟག་ཏུ་ for always, / བྱ will do, འོ (finishing particle), །།
When will he/she practice?
He/she will practice for always
II. རྣམ་དབྱེ་མ་ཡིན་པའི་ཕྲད་ལ་འཇུག་པ།
‘Conjunction’ ways
Translations can be mainly ‘and’ or ‘but’.
1. མཐུན་པའི་རྒྱན་དུ། Harmoniously ornamental
2. མི་མཐུན་པའི་རྒྱན་དུ། Disharmoniously ornamental
1. མཐུན་པའི་རྒྱན་དུ།
Harmoniously ornamental
At this time, the particle is translated mainly as ‘and’.
Note:
When the later sentence matches the previous in terms of meaning, the particle is in the translation of ‘and’ related conjunctions
དཔེར་བརྗོད། Examples
1.
ཁོང་ཤེས་ཡོན་ཆེ་ལ་སེམས་ཀྱང་བཟང་།
ཁོང་ he/she, / ཤེས་ཡོན་ education, ཆེ་ great, ལ་ and, on top of, > སེམས་ mind, heart, ཀྱང་ also, > བཟང་ good, །
He/she is greatly educated, and he/she has a good heart as well.
(ཁོང་ཤེས་ཡོན་ཆེན་པོ་ཡོད་ལ་སེམས་ཀྱང་བཟང་པོ་ཡོད།)
2.
ཚིག་འཛིན་ལ་དོན་ཡང་འཛིན་པ།
ཚིག་ term, - འཛིན་ hold, ལ་ and, > དོན་ meaning, ཡང་ also, as well, - འཛིན་པ holding, །
Getting the words and getting the meaning as well
2. མི་མཐུན་པའི་རྒྱན་དུ།
Disharmoniously ornamental
At this time, the particle is translated mainly as ‘but’.
Note:
When the later sentence doesn’t match the previous in terms of meaning, the particle is in the translation of ‘but’ related conjunctions
དཔེར་བརྗོད། Examples
1.
ཁོང་ཤེས་ཡོན་ཆེ་ལ་སེམས་ངན།
ཁོང་ he/she, / ཤེས་ཡོན་ education, / ཆེ་ great, ལ་ but, > སེམས་ mind, heart, / ངན bad, །
He/she is greatly educated but bad-hearted.
2.
ཚིག་འཛིན་ལ་དོན་མི་འཛིན་པ།
ཚིག་ term, word, - འཛིན་ལ་ > དོན་ meaning, - མི་འཛིན་པ not holding, །
getting the words but not getting the meaning
3.
དོན་འཛིན་ལ་ཚིག་མི་འཛིན་པ།
དོན་ meaning, - འཛིན་ hold, ལ་ but, > ཚིག་ word, term, - མི་འཛིན་པ not holding, །
getting the meaning but not getting the terms
-
WRITING WAYS: (སྦྱོར་ཚུལ།)
The words ending with the letter ས་ gets the particle སུ་:
ལས་ ལས་སུ་རུང་བ། suitable to do/work
The words ending with the letters ག་བ་ and ད་ post suffix get the particle ཏུ་ :
རྟག་ རྟག་ཏུ་དྲན། remembered for always/ever
རབ་ རབ་ཏུ་དགའ། joy excellently
ཤིནད་ ཤིནབ་ཏུ་ལེགས། naturally good
The words ending with the letters ང་ད་ན་མ་ར་ལ་ get the particle དུ་ :
ནང་ བདག་ནང་དུ་ཡོད། I am at home.
ལྷོད་ སེམས་ལྷོད་དུ་འགྲོ་བ། mind becoming more relaxed
དོན་ ཐར་པ་དོན་དུ་གཉེར་བ། pursuing liberation as the goal
ལམ་ རྐྱེན་ངན་ལམ་དུ་འཁྱེར་བ། taking adversities as the way
བུར་ གློ་བུར་དུ་སླེབས། arrived suddenly
ཤུལ་ ཤུལ་དུ་ལུས། remained as trace
The words ending with the letter འ་ and the words without ending letters getting the particles ར་ or རུ་ :
a) At འ་ ending:
མཁའ་ ནམ་མཁའ་རུ་འཕུར་བ། to fly in the sky
མཁའ་ ནམ་མཁར་འཕུར་བ། to fly in the sky
b) At words without ending or suffix letters:
འདི་ དེ་འདི་རུ་སྙམ་པ། assuming that as this
‘Ladon’ particles are suffix- or ending-letter-dependent particles, except for the particles ‘ན་’ and ‘ལ་’
-
EXPANSION: (རྒྱ་སྐྱེད།)
I. Structures
II. Phrases
I. Structures
1. Name + འབྲེལ་སྒྲ་ + location + ལ་དོན་
Examples with the name ‘book’ (དེབ་)
དེབ་ཀྱི་སྒང་ལ་ on top of the book
དེབ་ཀྱི་འོག་ལ་ beneath the book
དེབ་ཀྱི་འཁྲིས་ལ་ nearby the book
Etc.
2. Name + འབྲེལ་སྒྲ་ + ཆེད་/དོན/སླད་ + ལ་དོན་
Examples with a name ‘happiness’ བདེ་བ་
བདེ་བའི་ཆེད་དུ་ for the sake of happiness
བདེ་བའི་དོན་དུ་ for the benefit of happiness
བདེ་བའི་སླད་དུ་ in the interest of happiness
བདེ་བའི་ཕྱིར་ for happiness
3. Future form of Verb + ལ་དོན་ + མེད་/ཡོད།
བསྒྲུབ་ཏུ་མེད་པ། to be un-accomplishable
བྱ་རུ་མེད་པ། to be un-workable
གཟུང་དུ་མེད་པ། to be in-apprehensible
བསྒྲུབ་ཏུ་ཡོད་པ། to be [there] accomplishable
བྱ་རུ་ཡོད་པ། to be [there] workable
གཟུང་དུ་ཡོད་པ། to be [there] apprehensible
4. Present form of Verb + ལ་དོན་ + འཇུག་
བྱེད་དུ་འཇུག་ let/make do
ཟ་རུ་འཇུག་ let/make eat
འགྲོ་རུ་འཇུག་ let/make go
Etc.
5. Verb + ལ་དོན་ + Same Verb in Negative + ལ་དོན་
ཡིན་ལ་མ་ཡིན་ལ་ unclear if it is or it is not
ཡོད་ལ་མེད་ལ་ unclear if it is there or not
འགྲོ་ལ་མ་འགྲོ་ལ་ unclear if it is going or not
བྱེད་ལ་མ་བྱེད་ལ་ unclear if it is doing or not
གསལ་ལ་མ་གསལ་ལ་ unclear if it is lucid or not
འདོད་ལ་མ་འདོད་ལ་ unclear if one is willing or not
Etc.
II. Phrases
དོན་ལ་/དོན་དུ་ in fact, actually,
ཕྱིས་སུ་ later on,
རྗེས་ལ་ later,
སྔོན་ལ་ before, first,
དུས་སུ་ at [right] time,
མང་དུ་ much, many, plenty, a lot, enough,
གོང་ནས་གོང་དུ་ higher to higher, higher and higher, more and more,
ཡང་ནས་ཡང་དུ་ again and again, repeatedly,
སྔ་རོལ་དུ་ before, prior, in advance, previously, ahead,
མཉམ་དུ་/ལྷན་དུ་ together,
ཆེད་དུ་ deliberately, specially, particularly, intentionally,
རིང་དུ་ far away,
Etc.